در نتیجه تمامی کالاها متروکه خواهد شد، به این معنا که اسناد هر کالای وارداتی یک بار به اموال تملیکی داده میشود. اموال تملیکی نیز پس از دریافت اظهارنامه کالاها را از بنادر خارج نمی‌کند. در این شرایط وقتی صاحب کالا برای ترخیص کالای خود مراجعه می‌کند متوجه میشود که کالای او متروکه شده است.
مهدی سعیدی معاون صادرات و ترانزیت گمرک شهید رجایی در خصوص کالاهای متروکه شده و مشکلات پیش آمده برای واردکنندگان گفت: در شرایطی که صاحب کالا برای خروج کالا از حالت متروکه مراجعه می‌کند، سازمان اموال تملیکی ۲.۵ درصد کارمزد دریافت می‌کند. با این شرایط اکثر کالاهای وارداتی از گمرک رجایی بدون آنکه اقدامی در خصوص آنها انجام شده باشد باید ۲.۵ درصد به سازمان اموال تملیکی پرداخت کنند.
وی افزود: این مسئله هزینه واردات را افزایش می‌دهد. علت این موضوع نیزعدم تناسب زمان ترخیص با زمان متروکه شدن کالا است. در گذشته این اتفاق رخ نمی‌داد چرا که گمرک و بندر به روز نبودند. در حقیقت پیش می‌آمد که کالاهای متروکه را حتی پس از یکسال اعلام می‌کردیم.
گفتنی است، امروز به محض اینکه کالایی از دو ماه زمان مقرر عبور کند بلافاصله به سازمان اموال تملیکی اعلام میشود که در نتیجه همه کالاها به عنوان متروکه شناخته میشود و این در حالی است که این کالاها متروکه واقعی نیستند. صاحبان کالا در این شرایط نسبت به کارمزد ۲.۵ درصدی تعیین شده اعتراض دارند.
چگونه ۹۰ درصد کالاها در گمرک متروکه میشود؟
هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد کالاهای ورودی به گمرک شهید رجایی متروکه میشود و به گفته مسئولان گمرک تا زمانی که تناسب لازم برای ترخیص کالا که حداقل چهار تا پنج ماه است ایجاد نشود، این روند ادامه خواهد داشت و مشکلات قانونی برای واردکنندگان ایجاد می‌کند.
همچنین براساس آمارهای گمرک، حدود هفت هزار TEU کانتینر متروکه در گمرک شهید رجایی وجود دارد که تا کنون به اموال تملیکی اعلام کرده‌ایم اما اموال تملیکی این کالاها را از انبار خارج نکرده است. در این خصوص باید گفت که بحث اصلی عدم تناسبی بین کالاهایی که متروکه میشود و ظرفیت اموال تملیکی است. این موضوع در نهایت باعث بروز مشکلات متعددی برای واردکننده و صادرکننده میشود.
اختلاف هزار کانتینری آمار کالاهای متروکه سازمان اموال تملیکی و گمرک
لازم به ذکر است که براساس گفته مسئولان سازمان اموال تملیکی استان هرمزگان، آن دسته از کالاهای متروکه‌ای که مربوط به قبل از سال ۱۳۹۷ است شامل حداکثر ۶۰۰ کانتینر میشود. پس از سال ۱۳۹۷ نیز خالص باقی مانده به چهار هزار کانتینر است. از ابتدای سال تا امروز یک حرکت جهادی انجام شده بود که بر همان اساس کلیه کالاهایی که مهلت نگهداری آنها در بندر منقضی شده بود، توسط بندر به گمرک اعلام شد. گمرک نیز بلافاصله اظهارنامه تنظیم کرده و کالاها را به عنوان مهلت منقضی یا متروکه به اموال تملیکی اعلام می‌کرد.
با توجه به این آمار نزدیک به پنج هزار و ۵۰۰ کانتینر تا پایان تیر ماه به عنوان کالاهای متروکه به سازمان اموال تملیکی اعلام شده که مجموع آن با کانتینرهای باقی مانده پیش از سال ۱۳۹۷ به حدود شش هزار کانتینر می‌رسد. از این تعداد نزدیک دو هزار کانتینر نیز تعیین تکلیف و از گمرک خارج شده است.
با توجه به این آمار همچنان چهار هزار کانتینر متروکه در انبارهای بنادر باقی مانده که سازمان اموال تملیکی ظرفیت انبارداری لازم برای انتقال آنها را ندارد. باید در نظر داشت که چرخه متروکه به شکلی است که به صورت مداوم به آن اضافه میشود اما با مصوباتی که ممکن است در دولت تصویب شود، پیش‌بینی میشود که حجم کالاهای متروکه کاهش پیدا کند.
در صورتی که پیشنهاد ارائه شده از سوی گمرک مورد تایید دولت قرار بگیرد، زمان متروکه شدن کالاها به قانون امور گمرکی بازمی‌گردد. براساس ماده ۲۴ قانون امور گمرکی سه ماه و دو ماه که در مجموع برابر پنج ماه است برای متروکه شدن کالا در نظر گرفته شده است. سه ماه مهلت اصلی ترخیص کالا و دو ماه نیز به درخواست صاحب کالا امکان تمدید وجود دارد.
گفتنی است که به دلیل شرایط تحریمی، واردکننده نیاز به کد رهگیری بانک دارد و در این شرایط قطعا در دو ماه نمی‌توان کالا را ترخیص کرد بنابراین بازگشت مهلت قانونی ترخیص کالا به قانون حقوق گمرکی ضروری به نظر می‌رسد. این پیشنهاد از سوی گمرک پیشنهاد شده و نظر سازمان اموال تملیکی نیز همین است که کالای متروکه واقعی به سازمان معرفی شود.
در شرایط فعلی اکثر کالاهایی که متروکه میشود مربوط به مواد اولیه تولید و پروژه‌های ملی است که در حال ترخیص است اما به این دلیل که زمان متروکه شدن به دو ماه کاهش پیدا کرده، گمرک مجبور است تا این موارد را به سازمان اموال تملیکی اعلام کند.
یکی از موارد دیگری که ظاهرا از سوی وزارت اقتصاد در حال پیگیری است، این است که کالای بدون ثبت سفارش وارد مناطق ویژه نشود که این موضوع سبب خواهد شد که دیگر رسوب کالا به این شکل را شاهد نباشیم. ولی باید دید که این موضوع به نتیجه خواهد رسید یا خیر.
احتمال ارائه پیشنهاد تغییر نرخ کارمزد ۲.۵ سازمان اموال تملیکی
مهدی فتحی مدیر کل اموال تملیکی استان هرمزگان در مورد کارمزد ۲.۵ درصدی سازمان اموال تملیکی که سبب اعتراض صاحبان کالا شده است، گفت: سازمان اموال تملیکی براساس مصوبه‌ای که از سال ۱۳۹۴ صادر شده باید هنگام بازگرداندن کالا به گمرک، معادل ۲.۵ درصد ارزش ریالی کالا را به عنوان کارمزد دریافت کند. در زمان حاضر با توجه به اینکه نرخ ارز محاسباتی در گمرک از ۴۲۰۰ تومان به نرخ ETS افزایش یافته و واقعی شده است، احتمال دارد سازمان اموال تملیکی پیشنهاد بازنگری کارمزد را به مجمع ارائه کند.
وی در مورد عدم خروج کالاهای متروکه از محوطه انبار بنادر نیز گفت: براساس اساسنامه سازمان اموال تملیکی، قرار نیست که این سازمان خود به یک بندر تبدیل شود، بلکه قرار بود سر ریز واردات به اموال تملیکی ارجاع داده شود. اما با توجه به تحریم‌هایی که به وجود آمد، صاحبان کالا به نسبت بیشتری امکان ترخیص کالا را نداشتند در نتیجه به یکباره حجم کالاهای متروکه چندین برابر شد.
به گفته این مقام مسئول حجم کالای متروکه در بندر شهید رجایی پیش از سال ۱۳۹۷ حداکثر به ۱۰۰۰ کانتینر می‌رسید در نتیجه امکان جابجایی آنها و ظرفیت کافی وجود داشت اما وقتی این رقم به ۱۰ هزار کانتینر رسید دیگر چنین امکانی وجود نداشت. در زمان حاضر سازمان اموال تملیکی از ظرفیت بنادر استفاده می‌کند اما انبارداری آن را پرداخت می‌کند.
وی افزود: سازمان بنادر براساس قانون از صاحبان کالا انبارداری دریافت می‌کند و این موضوع در مورد کالاهای متروکه نیز انجام میشود. ضمن اینکه بندر یک مرجع تخصصی برای نگهداری کالا است در نتیجه هر کالا متناسب با شرایط استاندارد نگهداری میشود. این موضوع که دولت بخواهد یک بندر دیگری برای کالاهای متروکه تاسیس کند امکان‌پذیر نیست. به خصوص در شرایطی که این کالاها در حال تعیین تکلیف و یا ترخیص است.
لازم به ذکر است، با در نظر گرفتن این که کشور همچنان در شرایط تحریم قرار دارد و حجم زیادی از کالاها متروکه میشود، کارمز ۲.۵ سازمان اموال تملیکی سبب اعتراض صاحبان کالا شده و ضروری است مسئولان مربوط نسبت به تغییر روند فعلی اقدام کنند.
