مرجع کالاهای تحویلی گمرک نیست

مجری: نحوه روند ترخیص کالا‌ها از گمرک چگونه است و این امر چقدر تسهیل شده است؟
لطیفی: گمرک یک سازمان مجری است و برای ورود هر کالا در زمینه ارز، ثبت سفارش و دریافت مجوزها از دستگاه‌های مختلف شیوه نامه‌هایی را با استناد به قانون تعیین می‌کند و صاحب کالا و دستگاه‌های مختلف در چارچوب آن عمل می‌کنند به عنوان مثال در خصوص کالاهای اساسی بر اساس قانون انتزاع محوریت در بیشتر این کالاها با وزارت جهاد کشاورزی، در خصوص نهاده‌های تولید و ماشین‌آلات محوریت با وزارت صمت و در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی ضروری و غیرضروری محوریت با وزارت بهداشت است.
این دستگاه‌ها سازوکار‌های خودشان را دارند و ثبت‌سفارش شرکت‌های مجاز را تأیید می‌کنند و تا ثبت‌سفارش تأیید نشود آن کالا‌ها از نظر آن سازمان‌ها ترخیص قطعی نخواهد شد و گمرک هم این کار را انجام می‌دهد.
در برخی مواقع مشاهده می‌شود کالایی قبل از گمرک در مراجع تحویل گیرنده کالاست و ممکن است بگویند که چرا کالا ترخیص نمی‌شود؟ اولا گمرک مرکز و مرجع تحویل گیرنده نیست، ثانیا سازمان مسئول تأمین و توزیع آن کالا باید پیگیری کند به عنوان مثال اگر دارویی با هماهنگی شرکت‌های مجازی که وزارت بهداشت تعریف می‌کند، به هر دلیل نتواند مجوز منشأ ارز را دریافت کند و یا ثبت‌سفارش نداشته باشد، طبیعی است این موضوع در حوزه اختیارات گمرک نیست که قرار باشد اجازه چیزی را صادر کند.

مجری: در ترخیص دارو به دلیل تاریخ مصرف و رسیدن برخی داروها به بیماران خاص گاهی نگرانی‌هایی وجود دارد.
لطیفی: دغدغه‌ گمرک و مکاتبات گمرک با مقام قضایی و دستگاه‌های مرتبط این است که وقتی شرکت‌ها ثبت‌سفارش را خودشان تأیید و بازار را خودشان تنظیم می‌کنند و قانون صفر تا صد مدیریت را به آنها سپرده است از موضع ما خارج است و آنها باید پاسخگو باشند.
هر دستگاهی که به وظایف خود عمل نمی‌کند، می‌گوید گمرک اجازه ترخیص کالا را نمی‌دهد.

مجری: یعنی سازمان‌های مرتبط باید درخواست ثبت‌سفارش دهند تا گمرک بتواند کالا را ترخیص کند؟
لطیفی: خیر، شرکت‌های وارد کننده مورد تأیید سازمان‌ها باید ثبت‌سفارش را انجام دهند.

مجری: شرکت‌های واردکننده چطور قبل از اینکه ثبت‌سفارش کنند، کالا را خرید و وارد گمرک کرده‌اند؟
لطیفی: با هماهنگی همان دستگاه‌ها این اقدام صورت گرفته است.

مجری: آیا روال این اقدام قانونی است؟
لطیفی: طبق قانون زمانی که کالایی دارای ثبت‌سفارش است و منشأ ارز آن مشخص باشد آنوقت می‌توانید اظهارگمرکی کنید، یعنی به گمرک می‌توانید بگویید این کالا مال من است. هنگامی که اظهار گمرکی انجام شود مسئولیت با گمرک است. طبق قانون کالا‌هایی که وارد کشور می‌شود، مرجع تحویل گیرنده آن کالا دستگاه‌های دیگر هستند. در مرز دریایی؛ سازمان بنادر، در مرز هوایی؛ شرکت فرودگاه‌ها و در مرز زمینی؛ انبار‌های عمومی وزارت رفاه مسئول تحویل کالاها هستند.

طبق بخشنامه‌ای که اخیرا به دستگاه‌های ذی‌ربط (سازمان بنادر، شرکت فرودگاه‌ها و انبار‌های عمومی) ابلاغ شده ورود کالا‌های فاقد ثبت سفارش به کشور ممنوع است.

همچنین وزارت صمت سامانه‌ای را در ذیل سامانه جامع تجارت به نام سامانه جامع انبار‌ها طراحی کرده است. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز همه دستگاه‌ها را ملزم کرده که اطلاعاتشان را با این سامانه تبادل کنند یعنی آن انبار باید اطلاعاتش را به سامانه جامع تجارت ارائه کند و هر دستگاهی هم دریافت اطلاعاتی می‌خواهد از آنجا بگیرد.

مجری: به نظر ضروری است که مسئولان گمرک در خصوص بسیاری از این موارد شفاف سازی کنند تا انگشت مسئولیت به سمت گمرک نباشد.
لطیفی: شما درست می‌گویید سازمان‌ها هم می‌دانند، ولی متأسفانه جایی که منجر به کم کاری می‌شود، آن موقع دیوار گمرک کوتاه است، ما بدیهیات در امور اداری را نباید دوباره بگوییم. اگر همه دستگاه‌ها بر اساس واقعیات، فرهنگ پاسخگویی داشته باشند هم مردم می‌دانند چه اتفاقی افتاده و هم در صورت قصور سازمانی، باید سازمان مربوطه در قبال قصوری که کرده شفاف سازی کند و با آن برخورد شود.