سامانه های گمرکی حرکتی روبه جلوست

یزد در سه صنعت فولاد، کاشی و نساجی جزو استانهای سرآمد در کشور محسوب می شود و در کنار آن به لحاظ تجارت فرامرزی در جایگاه هشتم صادراتی کشور قرار دارد. یزد همچنین با تولید سالانه ۴۰۰ میلیون مترمربع یعنی ۶۰ درصد تولید کاشی و سرامیک کشور در جایگاه نخست تولید این محصول در کشور قرار دارد و به تنهایی ۶۰ درصد صادرات این بخش در کشورمان را نیز به خود اختصاص داده است.

در حال حاضر ۴۱۰ قلم کالای تولیدی استان به بیش از ۹۰ کشور جهان صادر می شود و همچنین در یکسال اول فعالیت دولت سیزدهم از یزد سه میلیون و ۲۱۳ هزار تن کالا به ارزش بیش از ۴۹۱ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه از نظر وزن ۲ و از نظر ارزش ۱۱ درصد افزایش را نشان می دهد.

در همین مدت بیش از ۱۰۴ هزارتن کالا به ارزش تقریبی ۲۷۰ میلیون دلار از گمرک یزد به کشور وارد شده است که نسبت به مدت مشابه از نظر وزن ۲۹ و از حیث ارزش ۲۲ درصد رشد داشته است.

تمامی این آمار و ارقام نشان از اهمیت و جایگاه بالای صادرات و واردات در استان یزد دارد و در شرایطی که احتمال گشایش های اقتصادی جدیدی برای کشور وجود دارد ، در یک میزگرد تخصصی ، میزبان محمد حسین سلمانی مدیر کل گمرک یزد و همچنین علیرضا فرخ نیا عضو هیات مدیره انجمن نساجی کشور و فعال اقتصادی هستیم تا مسائل و مشکلات صادراتی و وارداتی را با توجه به سبد صادراتی استان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

*** چرا با وجود آگاهی مسئولان از مشکلات واردکنندگان و صادرکنندگان این مشکلات حل نمی شود؟

علیرضا فرخ نیا، عضو هیات مدیره انجمن نساجی استان یزد در پاسخ به این سوال با بیان اینکه بهترین روش برای حل مشکلات صادرات و واردات تفاهم و تقسیم کار بین واردکنندگان و دستگاه های دولتی است تصریح کرد: گاهی اوقات در برخی برنامه ها افراد اتهاماتی به یکدیگر وارد می کنند که به هیچ عنوان منجر به حل مشکل نمی شود و دردی را از جامعه برطرف نمی کند؛ در صورتی که مباحث همگی باید ختم به چابکی مجموعه شود و اگر قصد داریم این اتفاق به وقوع بپیوند باید بین دستگاه های مختلف و تولید کنندگان تفاهمی واقعی شکل بگیرد.

وی ادامه داد: اگر بین واردکنندگان، تولید کنندگان، صادرکنندگان و دستگاه های مختلف دولتی که مسئولیتی در این زمینه دارند تعامل، تفاهم و تقسیم کاری به وقوع بپیوندد به طور قطع حتی در کوتاه مدت منجر به حل مشکلات فراوانی خواهد شد و شرایط غیر از چیزی که در حال حاضر است به طور قطع رقم خواهد خورد.

این فعال اقتصادی در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به آینده گفت: در گذشته به علت وجود فراوانی پول در بین دستگاه های دولتی، نگاه صرف وارداتی مد نظر بود؛ به این شکل که هرچه کشور نیاز دارد وارد شود اما خوشبختانه در سال های اخیر این رویکرد تغییر کرده و نگاه صادراتی نیز در بین مسئولان ایجاد شده است.

وی ادامه داد: اگر قصد داریم در آینده و در مباحث خرد و کلان تبدیل به یک کشور صادراتی شویم باید مزیت های رقابتی لازم را ایجاد کنیم که این مزیت رقابتی در کنار قیمت تمام شده برای خریداران جذاب باشد.

عضو هیات مدیره انجمن نساجی عنوان داشت: برای حرکت در این مسیر و تبدیل شدن به کشوری که در محصولات مختلف مزیت رقابتی دارد در ابتدا باید در حوزه قوانین و مقررات تغییراتی ایجاد شود و مشکلات موجود در این حوزه برطرف شود؛ در مرحله بعد؛ آگاهی و تخصص لازم در بخش خصوصی ایجاد شود به نحوی که بتواند امور مربوط به خود را سروسامان دهد.

فرخ نیا تاکید کرد: در مرحله بعد باید از امور صحیح و اصولی موجود در دنیا آگاه شد و بدانیم چگونه آنها تبدیل به صادر کنندگان برتر شده و گمرکات آنها از چالاکی و چابکی لازم برخوردار است.

محمد حسین سلمانی، مدیرکل گمرک استان یزد نیز با اشاره به اینکه گمرک دستگاه قانون گذار نیست بلکه مجری قوانین وضع شده از سوی دولت و دیگر دستگاه ها و ارگانهاست ابراز داشت: به صورت مستقیم و غیر مستقیم گمرک ایران با ۲۸دستگاه دولتی در ارتباط است که دستورات، بخشنامه ها و الزامات آنها برای گمرک لازم الاجرا است.

وی ادامه داد: متاسفانه یکی از اولین مشکلات در سر راه واردات، آگاهی نداشتن افراد از قوانین و مقررات است به نحوی که حتی برخی از ارباب رجوعانی که سال هاست با گمرک در ارتباط هستند از مسائل گمرکی و ارتباط ترخیص کالا به دیگر سازمان ها اطلاع کافی ندارند و همین موضوع باعث می شود در همان ابتدا گمرک را مقصر بدانند که حقیقت امر اینگونه نیست.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه طبیعتا عملکرد ۲۸ دستگاه مرتبط بر عملکرد گمرک تاثیر گذار است تاکید کرد: یکی دیگر از مسائلی که بر عملکرد گمرک تاثیر گذار است فراهم بودن یا نبودن زیرساخت ها در سطح کشور و حتی دستگاه های دولتی است که طبیعتا بر چالاکی و چابکی گمرک نیز تاثیر می گذارد.

سلمانی با تاکید بر این نکته که گمرک در زمینه واردات حلقه آخر این زنجیره محسوب می شود ابراز داشت: یک تولید کننده برای واردات در ابتدا پیش فاکتور را اخذ و سپس مراحل کسب مجوز و بانکی و… را طی می کند و در نهایت که کالا وارد کشور شد در گمرک تنها نیازبه تاییدیه و اخذ عوارض است که اگر دیگر سازمان ها همکاری کنند نباید چندان طول بکشد.

وی ادامه داد: اگر صاحب کالا به هر دلیلی در مدت دوماه برای ترخیص کالا به گمرک مراجعه نکند یا نتواند ظرف مدت دوماه کالای خود را ترخیص کند، کالا متروکه شده و وارد مراحل دیگر می شود.

فرخ نیا نیز در این مورد با تائید صحبت های مدیرکل گمرک که گمرک یک نهاد مجری است گفت: زمانی که لازم است تائیدیه یک سازمان دیگر برای ترخیص کالا اخذ شود و گرفتن این مجوز سخت است طبیعتا باید چاره دیگری اندیشید.

وی ادامه داد: باید فضای موجود در کشورهای دیگر را رصد و ببینیم آنها چه اقدماتی انجام می دهند که موفق شده اند.

این فعال اقتصادی در ادامه این میزگرد به موضوع قابل توجهی اشاره و اظهار داشت : در چند ماه اخیر قیمت پنبه در بازارهای جهانی دو الی۳ برابر افزایش داشته و امکان تولید داخلی هم وجود ندارد و در شرایطی که کشور افغانستان حدود۵ ماه است که آماده صادرات این محصول به ایران است اما به دلیل عدم وجود حساسیت های لازم در وزارت جهادکشاورزی این امکان فراهم نشده، اما در طرف مقابل کشور هند که از بزرگترین تولید کنندگان پنبه محسوب می شود ظرف یک هفته مجوز ورود پنبه به این کشور را صادر کرد تا بازار داخلیش با مشکل روبه رو نشود.

فرخ نیا با اشاره به اینکه دولت ها باید شرایطی را مهیا که تولید کننده بتواند در یک فضای رقابتی حضور داشته باشد ابراز داشت: نباید جلوی رقابت را گرفت و باید فرصت داد تا تولیدکندگان و وارد کنندگان در یک فضای رقابتی به فعالیت بپردازند.

وی به عنوان نمونه به اعمال تعرفه بر روی ماشین آلات صنعتی اشاره و گفت: این قانون واقعا عجیب است و در هیچ کجای دنیا لااقل بنده مشاهده نکرده ام که بر ماشین آلات تعرفه وضع شود.

این عضو هیات مدیره انجمن نساجی تاکید کرد: در شرایط فعلی محصولات کشور به علت تحریم توان رقابت ندارند و حدود ۲۰،۲۵درصد گرانتر از دیگر محصولات هستند حال اگر تعرفه هم بر ماشین آلات اعمال شود دیگر جایی برای رقابت نیست.

در ادامه سلمانی مدیر کل گمرک یزد در پاسخ به صحبت های فرخ نیا گفت: گمرک استان در خدمت صنایع است و واردات این گمرک یا مربوط به مواد اولیه تولیدکنندگان است که به هیچ عنوان تولید مشابه داخلی ندارد و یا مربوط به ماشین آلات و قطعاتی است که در صنایع استفاده می شود و محصول تولیدی آن ها با ارزش افزوده بیشتر صادر می شود.

وی با تایید صحبت های دیگر عضو این میزگرد مبنی بر اینکه تا سال گذشته واردات خط تولید ماشین آلات دارای معافیت گمرکی بود تاکید کرد: از ابتدای سال جاری این قانون لغو شده که باید علت و راهکارهای آن بررسی شود.

وی ادامه داد: وارد کنندگان در سال جاری با مشکل دیگری نیز روبه رو شده اند و آن افزایش قابل توجه قیمت ارز است به نحوی که قبلا مبنای محاسبه گمرک ارز۴۲۰۰تومانی بود که اکنون به ۲۴الی۲۶هزارتومان افزایش یافته که قابل ملاحظه است؛ این موضوع در کنار لغو معافیت گمرکی ماشین آلات می تواند برای وارد کنندگان مشکل ساز شود.

وی به مشکل دیگر وارد کنندگان نیز اشاره و اظهار داشت: عدم وجود زیرساخت های لازم در زمینه حمل و نقل و… نیز عامل مضاعفی در تحمیل فشار به وارد کنندگان است.

فرخ نیا فعال اقتصادی دوباره به مشکل قوانین در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: به طور مثال قوانین موجود در زمینه صادرات و واردات پنبه در کشور مربوط به حدود۴۰سال قبل است که تولید کشور حدود۲۸۰هزارتن در سال و مصرف تنها حدود۱۰۰هزارتن بود اما اکنون این شرایط هم از نظر تولید و هم از حیث نیاز کشور فرق کرده است، پس چرا باید این قوانین سختگیرانه که مشکلات عدیده ای را ایجاد کرده و در حال حاضر مصداقی ندارد؛ وجود داشته باشد؟

وی این مشکلات را عامل ایجاد دو مشکل دیگر در کشور دانست و تصریح کرد: وجود این قوانین باعث رانت اطلاعاتی در کشور شده که هیچ کس از آن راضی نیست، مشکل دیگر سختی دسترسی به اطلاعات و قوانین مربوطه است که مشکلات فراوانی را ایجاد می کند.

این فعال اقتصادی ادامه داد: متاسفانه در برخی مواقع دولت مصوبه ای دارد و موضوعی را تصویب می کند اما ارگان های زیر مجموعه موافقت نمی کنند و به انواع و اقسام مختلف کار شکنی می کنند که علت آن باید بررسی شود.

فرخ نیا با اشاره به اینکه همه این موضوعات باعث می شود کار تولید کننده برای چند ماه معطل بماند عنوان داشت: اگر به فکر آینده نظام و تولید هستیم باید برای این مسائل چاره اندیشی کرد.

محمد حسین سلمانی مدیر کل گمرک استان یزد در ادامه این میزگرد گفت: دلیل وجود این مشکلات عدم همکاری بین ارگان های مختلف است چرا که وقتی کالایی ثبت سفارش می شود و مجوزها نیز اخذ شده، دیگر معطلی خاصی ندارد اما متاسفانه روند پاسخ دستگاه ها طول می کشد که دلیل آن می تواند خرابی سامانه ها یا عدم وجود زیرساخت های لازم باشد مثلا برخی آزمایشگاه ها در یزد وجود ندارد بنابراین باید نمونه ها به تهران ارسال شود و آنها جواب دهند که وجود چنین مسائلی باعث گله مندی می شود.

وی ادامه داد: اما با این وجود روند صادرات در گمرک بسیار ساده است و بیشتر مسائل و مشکلات مربوط به زیر ساخت وبازاریابی است چرا که در زمینه صادرات یا یک کالا کلا ممنوع است که تکلیف مشخص است و یا مشمول عوارض است که در صورت پرداخت عوارض می تواند کالای خود را صادر می کند و یا اصلا نیازبه مجوز خاصی نیاز ندارد، پس مشکل اصلی در بخش صادرات، زیر ساخت وبازاریابی است.

سلمانی اما به یک مشکل دیگر نیز اشاره و اظهار داشت: البته صادر کنندگان با یک مشکل دیگر هم روبه رو هستند به عنوان مثال اگر شرایط خاصی بر یک محصول در کشور حاکم شود؛ صادرات آن کالا را ممنوع می کنند و بازاری که تولید کننده به سختی فراهم کرده، نابود می شود لذا پیشنهاد می شود در چنین مواقعی واردات را آزاد کنند نه اینکه با این تصمیمات به تولید کننده ضرر هنگفتی تحمیل شود.

فرخ نیا عضو هیات مدیره انجمن نساجی در جمع بندی مطالب خود چنین گفت: در ابتدا برای حل مشکلات واردات و صادرات لازم است که همکاران خود بنده یعنی تولید کنندگان از قوانین و مقررات آگاهی کافی را داشته باشند تا بتوانند امور و مسائل مربوط به خود را پیش ببرند و از موانع مصنوعی عبور کنند.

وی ادامه داد: مسئله پایانی که تقریبا درد اکثر تولیدکنندگان است فشاری است که در چند سال اخیر بر بخش خصوصی کشور با این بهانه که کشور باید با پول مالیات اداره شود در حال تحمیل است.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: اما در این رابطه باید به صلاحیت دولت در دریافت مالیات هم دقت شود به نحوی اگر دولت به بخش خصوصی در زمینه مالیات فشار وارد می کند باید خدمات بیشتری هم ارائه دهد؛ نمی شود مثل اکثر کشورهای پیشرفته دنیا مالیات بدهیم ولی مثل آنها خدمات دریافت نکنیم .

وی ادامه داد: در کشورهای اطراف چیزی به نام انبار گمرک وجود ندارد زیرا کالا سه روزه ترخیص می شود اما در کشور ما آیا اینگونه است؟ باید سازو کاری ایجاد شود که جی دی پی کشور رشد کند ، ما با فرد و گروهی دعوا نداریم و دنبال به کرسی نشاندن حرف خود هم نیستیم ما فقط بحث صلاحیت دولت در این زمینه را نیاز داریم.

وی ادامه داد: یک سامانه ای ایجاد کردند که مدام قطع و وصل است و حتی کاربران آن نحوه استفاده از آن را بلد نیستند،وجود این سامانه ها باعث طولانی شدن روند شده و در ضمن اینکه این سامانه ها به هیچ عنوان باهم هماهنگ نیستند و مشکلات عدیده ای ایجاد کرده است.

سلمانی مدیرکل گمرک استان یزد نیز در پایان گفت: افزایش آگاهی بخش خصوصی از پیچیدگی های کار گمرکی بسیار تسهیل کننده است و اگر اینگونه نباشد حتی ممکن است به تولید کننده ضررهای هنگفت وارد شود.

وی ادامه داد: در بحث مالیات ، مالیات گمرک غیر مستقیم است و مشمول صحبت های آقای فرخ نیا نیست که موضوع آن جدا است.

وی با تائید صحبت های فرخ نیا گفت: متاسفانه سامانه ها مشکلاتی دارد و حتی باعث طولانی شدن روند شده اما نمی توان از دنیا عقب ماند و همچنان سنتی عمل کرد باید عیب های سیستم سریع برطرف و کارمندان با این سیستم چابکی پیدا کنند.

سلمانی در پایان تصریح کرد: نمی شود کار صادرات را به صورت پیله وری انجام داد که دور از شان تولید کننده است باید بانک ها ورود پیداکنند و فضا را برای تولید کننده مناسب شود.